Projekt dofinansowany ze środków

07

System regulacji potoku Bystra

(1899–1902)
Górna tama regulacji Bystrej w Kuźnicach. Fot. D. Moździerz, 2013

Potok Bystra bierze początek z wywierzyska wypływającego koło Kalatówek, które przez długie lata było uważane za źródło Białego Dunajca. W drugiej połowie XIX w. na skutek wycięcia lasów dolnoreglowych w rejonie Kalatówek, Boczania i w Dolinie Jaworzynki oraz związanej z tym postępującej erozji zboczy, wody opadowe nie były w należytym stopniu zatrzymywane w glebie, stąd też Bystra często występowała z brzegów, niszcząc nieraz znaczne obszary na obrzeżu. Nurt strumienia unosił materiał skalny powodując ciągłe zmiany koryta.

W 1890 r. lekarz i członek Komisji Klimatycznej Wenanty Piasecki wysunął projekt uregulowania potoku, przekazany w 1894 r. przez c.k. Ministerstwo Rolnictwa do Oddziału Leśno-Technicznego dla Zabudowań i Potoków Górskich w Samoborze w celu „zregulowania potoku Bystrej w Zakopanem”. W 1895 r. wypracowano projekt techniczny, w 1896 komisja reambulacyjna orzekła konieczną i jak najszybszą potrzebę regulacji, a dzięki właścicielowi dóbr zakopiańskich Władysławowi hr. Zamoyskiemu, prace ruszyły na wiosnę 1899 r.

Kierownikiem prac przeprowadzonych w latach 1899– 1902 był Kazimierz Kostański, a roboty ziemne wykonywali sprowadzeni do Zakopanego więźniowie kryminalni, co wówczas wywoływało oburzenie i bezskuteczne protesty uzdrowiskowych gości. Kamienne tamy oraz okładzina koryta są oryginalnym rozwiązaniem z przełomu XIX i XX w., stanowiąc przykład ówczesnej myśli technicznej.