Projekt dofinansowany ze środków

02

Spichlerz dworski

Kuźnice 1 (1895, 1918)

O powstaniu zabudowy folwarcznej za czasów Zomoyskiego niewiele wiadomo, bowiem nie zachowały się żadne przekazy piśmienne. Można jednak prześledzić rozwój zabudowy
Kuźnic w tym czasie na podstawie licznych zdjęć robionych z Nosala, a także ubogich materiałów planistycznych. Likwidacji uległa karczma, natomiast w budynku dawnej modelarni powstała gospoda, w której w ramach zajęć praktycznych usługiwały uczennice szkoły, tj. „czepculki”, jak je popularnie zwano. Zarząd dóbr, dążąc do zaspokojenia potrzeb licznej rzeszy pracowników we własnym zakresie, zorganizował wytwórnię mydła, piekarnię, drukarnię, a nawet wprowadził wewnętrzną monetę obiegową.

Spichlerz dworski w Kuźnicach. Fot. D. Moździerz, 2008

Jednym z bardziej interesujących obiektów folwarcznych wzniesionych za czasów Zamoyskiego, a zachowanych do dziś jest spichlerz dworski. Jego powstanie można prześledzić na podstawie wspomnianych materiałów archiwalnych. I tak na fotografii Stanisława Bizańskiego z ok. 1889 r. brak jeszcze spichlerza, natomiast stoją jeszcze ruiny pieca hutniczego. Na fotografii z ok. 1900 r. spichlerz stoi już obok wspomnianych resztek pieca. Zachowała się również fotografia z r. 1897 obu obiektów, co pozwala datować powstanie spichlerza na ok. 1895 r. W tym czasie był to jeszcze niewielki budynek piętrowy z dachem przyczółkowo-naczółkowym, obcy ludowej tradycji, ale o niezwykle pięknych proporcjach.

Rozbudowa budynku musiała nastąpić już po I wojnie światowej, co również potwierdzają zachowane fotografie archiwalne. Przebudowa ta zmieniła w sposób zasadniczy proporcje i bryłę obiektu, a dach od strony wschodniej został pozbawiony charakterystycznego naczółka. Budynek przetrwał szczęśliwie do czasów obecnych bez specjalnych zmian. Po II wojnie światowej prowadzono jedynie doraźne modernizacje i remonty, które obniżały nieco wartość zabytkową obiektu. W 2004 r. wymieniono gontowe pokrycie dachowe.