Projekt dofinansowany ze środków

10

„Księżówka” (dawna „Adasiówka”)

Aleja Przewodników Tatrzańskich 2 (1880–1881, 1913–1914)

Historia „Adasiówki” związana jest ze wzrostem zainteresowania gości zdrowotnymi walorami klimatu tatrzańskiego, zwłaszcza dzięki działalności dra Tytusa Chałubińskiego. Właśnie dla zdrowia syna Adama, owdowiała hr. Róża z Potockich Krasińska, synowa Zygmunta Krasińskiego, osiedliła się wraz z trojgiem dzieci na jedenaście lat w Zakopanem. W związku z tym zakupiła od Gustawa Fingera, nadleśniczego dóbr zakopiańskich, murowany domek, do którego dobudowała w 1880 r. piętrową drewnianą willę o charakterze rezydencji. Była pierwszą kuracjuszką, która wraz z dziećmi spędziła zimę pod Tatrami. Rok później miała też już podwaliny pierwszej podhalańskiej kolekcji etnograficznej. Wraz z Magdaleną Butowt-Andrzejkowiczówną zainteresowały w 1885 r. podhalańską ornamentyką Franciszka Neužila, dyrektora Szkoły Snycerskiej, który wprowadził ją do dekoracji mebli w tzw. stylu zakopiańskim, poprzedzającym nurt Witkiewiczowski.

 

„Adasiówka” była w latach 80. XIX w. swoistym salonem intelektualno-artystycznym w Zakopanem. Tu m.in. koncertował w 1884 r. młody Ignacy Paderewski, tu bywali artyści, uczeni i politycy odwiedzający wieś pod Giewontem. Tu, po zakupieniu dóbr zakopiańskich, zamieszkał w latach 1889-1891 Władysław hr. Zamoyski wraz z matką Jadwigą i siostrą Marią. Tu miał swoją pierwszą zakopiańską siedzibę „Żeński Zakład Wychowawczy hr. jenerałowej Zamoyskiej”. Po ukończeniu prac budowlanych w Kuźnicach Szkoła Domowej Pracy Kobiet została w połowie lipca 1891 r. przeniesiona do nowej siedziby.

Drewniany budynek „Księżówki” po remoncie. Fot. D. Moździerz, 2013
Drewniany budynek „Księżówki” (dawna „Adasiówka”). Fot. Zbigniew Moździerz, 1985

Dalsze dzieje budynku związane są początkowo z zakopiańskim lecznictwem, kiedy to po zakupieniu w 1896 r. Antonina Majewska i dr Bronisław Chwistek urządzili tu zakład dla nerwowo chorych. W 1905 r., w parku wokół „Adasiówki”, odbyła się galicyjska Wystawa Przemysłu Krajowego, a Zamoyski był jej współorganizatorem. Po czternastu latach, 23 lutego 1910 r. „Adasiówkę” zakupiło Towarzystwo Kapłanów Katolickich i urządziło tu Dom Zdrowia dla Księży, zmieniając nazwę na „Księżówka”. W latach 1913-1914 wybudowano po zachodniej stronie drewnianej willi budynek murowany wg projektu Eugeniusza Wesołowskiego. Kolejna rozbudowa miała miejsce w latach 1983–2003, kiedy powstało duże murowane skrzydło wg projektu Danuty Kopkowicz i Zbigniewa Śliwińskiego. W 1997 r., przebywający w Polsce z wizytą apostolską Ojciec Święty Jan Paweł II odwiedził „Księżówkę” i mieszkał tu od 4 do 7 czerwca. Specjalnie dla niego został przygotowany apartament na I piętrze oraz dobudowano windę. W 2010 r. przeprowadzono remont i modernizację obiektu podczas którego ocieplono ściany, wymieniono okna i drzwi, zmodernizowano pokoje oraz system ogrzewania, a także gruntownie przebudowano kaplicę.